https://science.thanglong.edu.vn/index.php/vola/issue/feed 2025-07-31T07:18:09+00:00 Tạp chí Khoa học Thăng Long: Khoa học Ứng dụng tapchikh@thanglong.edu.vn Open Journal Systems <p>Về Khoa học Ứng dụng: Kinh tế - Quản l&yacute;, Khoa học Sức khỏe, Khoa học X&atilde; hội - Nh&acirc;n văn, Nghệ thuật ... (Tập A), được xuất bản bằng tiếng Việt.</p> https://science.thanglong.edu.vn/index.php/vola/article/view/264 2025-07-31T05:53:51+00:00 PGS Nguyễn Thị Oanh ntoanh2003@yahoo.com TS Nguyễn Thị Trung Thu Thuntt@thanglong.edu.vn

Hiện ở Việt Nam còn lưu trữ khá nhiều các tác phẩm Tứ thư Ngũ kinh do nhiều thế hệ các nhà Nho Việt Nam luận giải, diễn âm ra chữ Nôm... trong đó có cuốn Tứ thư ước giải Luận ngữ giải quốc âm nghĩa tăng bổ đại toàn bị chí 四書約解論語解國音義增補大全備旨 (gọi tắt là Tứ thư ước giải Luận ngữ) do Lê Quý Đôn 黎貴惇hiệu đính và được triều đình nhà Nguyễn cho khắc in lại vào năm Minh Mệnh thứ 20 (1839). Rất đáng tiếc tác phẩm hiện chỉ còn 6 thiên cuối (từ thiên 15-20) trong tổng số 20 thiên của bộ sách. Vậy Tứ thư ước giải Luận ngữ 四書約解論語đã chịu ảnh hưởng thế nào từ sách Tứ thư chương cú tập chú 四書章句集注của Chu Hy朱熹? Bằng phương pháp thống kê, định lượng, so sánh đối chiếu, nghiên cứu cách chú âm, chú nghĩa, chú giải giữa hai tác phẩm,... bài viết đi sâu tìm hiểu và làm rõ sự tương đồng, dị biệt về cách chú âm, chú nghĩa chú giải của Tứ thư ước giải Luận ngữ, trọng tâm là Thiên Vệ Linh Công 衛靈公với bản Tứ thư chương cú tập chú 四書章句集注của Chu Hy. Đồng thời, bài viết còn làm sáng tỏ sự ảnh hưởng ít nhiều của Chu Hy và triết học thời Tống đối với việc biên soạn và chú giải Tứ thư ước giải Luận ngữ ở Việt Nam.

2025-03-25T00:00:00+00:00 Copyright (c) 2025 https://science.thanglong.edu.vn/index.php/vola/article/view/265 2025-07-31T06:10:47+00:00 TS Trần Tiến Khôi khoitt@thanglong.edu.vn

Luận ngữ là tác phẩm kinh điển lớn của Nho giáo Trung Hoa, xuất hiện từ thời Xuân Thu. Luận ngữ không chỉ chi phối lĩnh vực tư tưởng và đời sống văn hóa xã hội Trung Quốc mà còn được lưu truyền và ảnh hưởng sâu sắc đến các nước khu vực Đông Á. Ở Việt Nam, Luận ngữ tồn tại dưới nhiều dạng văn bản khác nhau bằng chữ Hán, chữ Nôm và chữ Quốc ngữ. Nội dung của Luận ngữ phong phú nên chứa đựng nhiều giá trị và đặc biệt là có giá trị lớn về mặt giáo dục. Chính vì vậy, khi tác phẩm này được truyền bá vào Việt Nam, các nhà Nho uy tín đã tiếp thu để làm sách dạy học và giới thiệu đến người học. Trong quá trình đó, họ đã viết những lời nhận định về giá trị của tác phẩm để khẳng định chân lí đúng đắn của một kinh điển. Bài viết dựa trên phương pháp văn bản học, phương pháp nghiên cứu liên ngành; phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình, phương pháp thông diễn học... để nghiên cứu về văn bản Luận ngữ, giá trị của Luận ngữ qua một số nhận định tiêu biểu từ sách chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ của các nhà Nho Việt Nam, từ đó đề xuất việc quảng bá và giảng dạy Luận ngữ trong các bậc học ở Việt Nam một cách thiết thực và hiệu quả.

2025-03-25T00:00:00+00:00 Copyright (c) 2025 https://science.thanglong.edu.vn/index.php/vola/article/view/266 2025-07-31T06:26:54+00:00 Trang Thu Quân quantt@thanglong.edu.vn

Tiểu thuyết Trung hiếu tiết nghĩa Nhị độ mai （忠孝節義二度梅）của Trung Quốc không nổi tiếng trong nước, nhưng sau khi được cải biên thành kịch địa phương lại được đón nhận nồng nhiệt và lưu truyền khắp nơi. Sau khi truyền tới Việt Nam, tác phẩm này được các nhà Nho Việt Nam cải biên thành nhiều tác phẩm Nôm như Nhị độ mai diễn ca, Nhị độ mai tinh tuyển （二度梅精選）hay Cải dịch Nhị độ mai truyện. Ngoài ra, việc tác phẩm được chuyển thể thành kịch truyền thống như tuồng và chèo, được người Việt hết sức yêu thích, thậm chí trở thành tài liệu giảng dạy ở bậc tiểu học cũng cho thấy sức ảnh hưởng lớn của Nhị độ mai tại đây. Bài viết này phân tích sự khác biệt giữa nội dung Nhị độ mai ở Trung Quốc và ở Việt Nam, qua đó thảo luận về quá trình tiếp nhận, truyền bá và cải biên tiểu thuyết cổ điển Trung Quốc tại Việt Nam, nhằm làm nổi bật hơn nữa giá trị của tác phẩm Nhị độ mai.

2025-03-25T00:00:00+00:00 Copyright (c) 2025 https://science.thanglong.edu.vn/index.php/vola/article/view/268 2025-07-31T06:40:31+00:00 Đinh Lê Minh Thông

Jeong (tình), han (hận) và shinbaram (hoan ca) là những biểu hiện cảm xúc đặc thù sản sinh từ không gian đời sống tinh thần của người Korea. Theo thời gian, các phạm trù cảm xúc kể trên trở thành mỹ học thường thức về thế giới xung quanh. Bài viết đi vào phân tích tính jeong, han và shinbaram hiện diện trong thơ Hwang Jin Yi như những tầng bậc tự sự của cái tôi trữ tình đứng trước quá trình giao kết với cuộc sống và tự nhiên, cụ thể là thái độ trước thiên nhiên cảnh vật và trong địa hạt ái tình. Đồng thời, nhìn rộng ra, dựa trên những yếu tố khu vực, sự giao lưu tiếp biến văn hoá-văn học Đông Á, chúng tôi nhận thấy, trong thơ Hồ Xuân Hương (Việt Nam) cũng có những dấu hiệu tương cận với ba hình thái xúc cảm Korea, nhưng nữ sĩ đã biểu đạt chúng với một quan niệm khác, có tính “gây hấn” hơn rất nhiều, góp vào thi đàn thơ ca Việt Nam cổ điển một giọng thơ tình tứ nhưng sắc bén, trào lộng. Qua những phân tích, đối chiếu các phương diện cảm xúc được biểu đạt trong thơ của hai kỳ nữ được xem là một trong số những gương mặt sáng giá của thơ ca Đông Á, phần nào sẽ giúp chúng ta hiểu rõ được bề sâu của giới nữ, ý thức nữ quyền khi nhìn đối trọng với nam giới và hiểu rõ vì sao thơ các nàng vẫn là những khúc thanh âm vọng mãi đến hôm nay.

2025-03-25T00:00:00+00:00 Copyright (c) 2025 https://science.thanglong.edu.vn/index.php/vola/article/view/269 2025-07-31T06:50:26+00:00 Chu Thị Thu Phương

Thiền tông từ Ấn Độ truyền đến Trung Hoa khởi đầu từ Tổ Bồ-Đề-Đạt-Ma, rồi truyền sang Việt Nam, đỉnh cao thể hiện ở nhà Trần với sự ra đời của Thiền phái Trúc Lâm. Bài viết khảo sát về quá trình truyền thừa Thiền từ Ấn Độ đến Trung Hoa và vào Việt Nam; về quá trình hình thành phát triển Thiền phái Trúc Lâm thời Trần cùng những đặc điểm tư tưởng, tinh thần dung hợp Tam giáo đồng nguyên trong Thiền học Trúc Lâm thời Trần và tính thống nhất về văn hóa Phật giáo giữa các nước Ấn Độ, Trung Hoa và Việt Nam. Bài viết cũng cho thấy mối liên hệ khăng khít trong thiền, nhất là Thiền tông và những ảnh hưởng của văn hóa Phật giáo Ấn Độ, Trung Hoa đến Việt Nam ở thời nhà Trần, qua đó khẳng định, bất kì một tư tưởng nào khi truyền vào Việt Nam đều được tiếp biến, dung hợp.

2025-07-31T00:00:00+00:00 Copyright (c) 2025 https://science.thanglong.edu.vn/index.php/vola/article/view/270 2025-07-31T07:01:23+00:00 Võ Mạnh Hà

Văn học Việt Nam và văn học Trung Quốc có mối quan hệ rất đặc biệt. Đó là mối quan hệ đồng văn mang tính văn hoá vùng, trong đó nền văn học cổ Trung Quốc đặc biệt gắn bó với người Việt. Văn học Việt Nam có nhiều nét tương đồng với văn học Trung Quốc và có thể nói đã tiếp nhận tất cả những tinh hoa của nền văn học Trung Quốc. Bài viết này làm rõ một số điểm chính trong mối quan hệ giữa văn học Việt Nam với Trung Quốc và tìm hiểu về một số bản dịch “Truyện Kiều” của Nguyễn Du được dịch sang tiếng Trung để từ đó thấy rằng, văn học Việt Nam cũng ít nhiều có ảnh hưởng tới Trung Quốc qua việc chuyển ngữ các tác phẩm tiêu biểu của mình sang tiếng Trung, đặc biệt là ở “Truyện Kiều”.

2025-03-25T00:00:00+00:00 Copyright (c) 2025 https://science.thanglong.edu.vn/index.php/vola/article/view/271 2025-07-31T07:08:33+00:00 Bùi Thu Phuong

Từ chỉ vị giác trong tiếng Hán không chỉ phản ánh cảm nhận về vị mà còn mang ý nghĩa ẩn dụ sâu sắc, gắn liền với tư duy và đặc trưng văn hóa Trung Hoa. Việc nghiên cứu nhóm từ này từ góc độ ngữ nghĩa và văn học cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa sự chuyển nghĩa ẩn dụ của từ vị giác và cách biểu đạt trong thơ ca cổ điển. Là một nhóm từ có tần suất sử dụng cao, từ vị giác không chỉ ghi lại trải nghiệm vị giác của người Hán mà còn phản ánh thế giới quan và quan niệm thẩm mỹ của họ. Trong bối cảnh Việt Nam và Trung Quốc có lịch sử giao lưu văn hóa lâu đời, hệ thống từ vị giác trong hai ngôn ngữ tuy có những khác biệt nhưng cũng tồn tại nhiều điểm tương đồng. Bài viết tìm hiểu nghĩa gốc, nghĩa chuyển của nhóm từ chỉ vị giác trong tiếng Hán, từ đó bước đầu tìm hiểu về giá trị nghệ thuật của một số tác phẩm thơ ca Việt Nam thời trung đại và thơ ca cổ đại Trung Quốc qua phương thức chuyển nghĩa ẩn dụ của nhóm từ chỉ vị giác.

2025-03-25T00:00:00+00:00 Copyright (c) 2025 https://science.thanglong.edu.vn/index.php/vola/article/view/272 2025-07-31T07:18:09+00:00 Phạm Văn Luân

Nguyễn Đình Chiểu (1822- 1888) một hiện tượng văn hóa đặc biệt của Việt Nam thế kỷ XIX. Sáng tác thơ văn của Cụ ảnh hưởng sâu sắc và có sức sống kỳ lạ trong lòng nhân dân. Nguyễn Đình Chiểu không chỉ là một trong những người khai sáng dòng văn học yêu nước ở Việt Nam nửa sau thế kỷ XIX mà còn là tác gia tiêu biểu cho dòng văn học này. Xét về ảnh hưởng của văn học Trung đại Việt Nam ở nước ngoài, trừ Truyện Kiều, không có tác phẩm văn học cổ điển Việt Nam nào có thể sánh được với Lục Vân Tiên. Ở nước ngoài, Lục Vân Tiên được dịch ra 5 thứ tiếng: Pháp, Ukraine, Nhật, Anh và Hàn Quốc, là tác phẩm được dịch ở nước ngoài nhiều thứ tư sau Truyện Kiều, Nhật ký trong tù và thơ Hồ Xuân Hương… Đặc biệt, năm 2022, khi Lục Vân Tiên phiên bản tiếng Hàn Quốc được in ở Việt Nam, một nhịp cầu giao lưu văn hoá - văn học Việt Nam với các nước Đông Á thời Trung đại đã được khai mở, để lại nhiều dấu ấn ở Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Campuchia, Trung Quốc... Bài viết này chia sẻ về các cuộc giao lưu văn hoá – văn học Việt Nam và các nước Đông Á cùng những hiệu ứng rất đặc biệt nhân sự kiện UNESCO vinh danh Nguyễn Đình Chiểu trong năm 2022 với dấu ấn sách Truyện thơ Nôm Lục Vân Tiên của (?) tác giả Nguyễn Đình Chiểu song ngữ Việt – Hàn được xuất bản ở Việt Nam.

2025-03-25T00:00:00+00:00 Copyright (c) 2025