ẢNH HƯỞNG CỦA TỨ THƯ CHƯƠNG CÚ TẬP CHÚ ĐỐI VỚI VIỆC BIÊN SOẠN TỨ THƯ ƯỚC GIẢI LUẬN NGỮ - TRỌNG TÂM LÀ THIÊN VỆ LINH CÔNG
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Hiện ở Việt Nam còn lưu trữ khá nhiều các tác phẩm Tứ thư Ngũ kinh do nhiều thế hệ các nhà Nho Việt Nam luận giải, diễn âm ra chữ Nôm... trong đó có cuốn Tứ thư ước giải Luận ngữ giải quốc âm nghĩa tăng bổ đại toàn bị chí 四書約解論語解國音義增補大全備旨 (gọi tắt là Tứ thư ước giải Luận ngữ) do Lê Quý Đôn 黎貴惇hiệu đính và được triều đình nhà Nguyễn cho khắc in lại vào năm Minh Mệnh thứ 20 (1839). Rất đáng tiếc tác phẩm hiện chỉ còn 6 thiên cuối (từ thiên 15-20) trong tổng số 20 thiên của bộ sách. Vậy Tứ thư ước giải Luận ngữ 四書約解論語đã chịu ảnh hưởng thế nào từ sách Tứ thư chương cú tập chú 四書章句集注của Chu Hy朱熹? Bằng phương pháp thống kê, định lượng, so sánh đối chiếu, nghiên cứu cách chú âm, chú nghĩa, chú giải giữa hai tác phẩm,... bài viết đi sâu tìm hiểu và làm rõ sự tương đồng, dị biệt về cách chú âm, chú nghĩa chú giải của Tứ thư ước giải Luận ngữ, trọng tâm là Thiên Vệ Linh Công 衛靈公với bản Tứ thư chương cú tập chú 四書章句集注của Chu Hy. Đồng thời, bài viết còn làm sáng tỏ sự ảnh hưởng ít nhiều của Chu Hy và triết học thời Tống đối với việc biên soạn và chú giải Tứ thư ước giải Luận ngữ ở Việt Nam.
Chi tiết bài viết
Từ khóa
Tứ thư ước giải Luận ngữ, Tứ thư chương cú tập chú, chú giải nho điển, Nho giáo Việt Nam, Lê Quý Đôn, Chu Hy
Tài liệu tham khảo
Chu Hy 朱熹 (đời Tống), 《四书章句集注》，中华书局，2012
Đại Việt sử ký toàn thư, Khảo cứu về tác giả, văn bản, tác phẩm: Giáo sư Phan Huy Lê (1998), NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
Tứ thư ước giải 四书约解, AB.270/1-5, Viện Nghiên cứu Hán Nôm.
Tứ thư chương cú tập chú: https://www.ifreesite.com/scriptures/analects-15.htm. Bản dịch tiếng Trung Quốc hiện đại.
Tài liệu thứ cấp:
Nguyễn Tuấn Cường (2010), “Nghiên cứu về Tứ thư ước giải (lược tả văn bản và giải đọc bài Tựa của Lê Quý Đôn)”, Tạp chí Hán Nôm, số 6/2010, tr.37-49.
Nguyễn Tuấn Cường (2012), “Diên cách Chu Tử học tại Việt Nam: từ Tứ thư chương cú tập chú đến Tứ thư ước giải”, Tạp chí Hán Nôm, số 5 (114).
Nguyễn Tuấn Cường (2014), "Tiếp cận văn bản học với Tứ thư ước giải", Tạp chí Hán Nôm, số 2 (123), tr. 27-45.
Hoàng Thị Liên (2020), "Quan niệm lý-khí của Lê Quý Đôn qua tác phẩm Vân đài loại ngữ", Luận văn Thạc sĩ, chuyên ngành Triết học, mã số 602280, Đại học Đà Nẵng.
Trịnh Khắc Mạnh (2006), “Thư tịch Hán Nôm Việt Nam luận giải về Tứ thư và Ngũ kinh hiện có ở Viện nghiên cứu Hán Nôm, in trong: Nho giáo ở Việt Nam, (Kỷ yếu Hội thảo quốc tế), NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
Phạm Thanh Trà (2022) , "Nghiên cứu vấn đề chú giải trong Tứ thư ước giải Luận ngữ - trọng tâm là Thiên Vệ Linh Công", Tạp chí Học viện Khoa học xã hội.
Lý Lợi李利，近十年来大陆对朱熹“四书章句集注”研究综述，济南职业院学报，2016年第5期.